فیلم خاک و آتش و معرفی واقعی قوم بلوچ

سینما رسانه ای است که تاثیرات ماندگار و غیر قابل انکاری در ذهن و تصور مردم یک کشور یا منطقه در مورد موضوعات پرداخته شده در فیلمها دارد .شب گذشته برنامه سینمایی هفت که به وقایع و تحولات فیلم و سینمای ایران می پردازد در یکی از بخشهایش ضمن گفتگو با مهدی صباغ زاده کارگردان فیلم "خاک و آتش" بخشهای کوتاهی از این فیلم را به نمایش  گذاشت. صباغ زاده در مصاحبه اش به سختیهای تولید این فیلم و مشکلات آن برای رسیدن به جشنواره فیلم فجر نیز اشاره کرد.

 خلاصه داستان:

قصه فیلم "خاک و آتش" به وقایع 90 سال قبل برمی‌گردد که انگلیسی‌ها از مسیر هندوستان به ایران وارد می‌شوند و به بهانه احداث خطوط راه ‌آهن و تلگراف در خطه بلوچستان به قاچاق اسلحه و ناامن کردن منطقه مشغول می‌شوند. در این جریان شخص بلوچی به نام «جی‌اند» یا جیهند با حمایت یک روحانی با انگلیس‌ها مبارزه می‌کند. داستان واقعی فیلم در دره نالک شهرستان خاش اتفاق افتاده و وجود گورستان مربوط به کشته های نیروهای انگلیسی در منطقه سندیت داستان فیلم و در واقع یکی از افتخارات مردم بلوچ و نشان دهنده روحیه وطن دوستی و بیگانه ستیزی آنان است .

برای ساخت فیلم " خاک و آتش "از تعدادی از بازیگران مطرح سینمای کشور استفاده شده و البته هنوز تا تدوین نهایی و اکران عمومی در سینماها به زمان نیاز داشته و  تنها در جشنواره فجر در چند سینمای محدود به نمایش در آمده و طبق گفته کارگردان نماهایی از فیلم نیاز به بازنگری و تدوین دارد .حتی صحنه های مربوط به حمله  اسب سواران به قطار انگلیسیها به دلیل "نبود قطار از رده خارج در کشور" و محدویت امکانات فیلم برداری نشده است که خود ضعف لجستیکی سینمای کشورمان را نشان می دهد.با اینحال نوع پرداختن به ماجرای تاریخی مقابله بلوچها با نیروهای انگلیسی و ساخت و پرداخت دراماتیک قصه نیاز به نقد و نگاه بیشتری دارد که پس از اکران عمومی فیلم و واکنشهای مخاطبان قابل دفاع است. فیلمبرداری خاک و آتش در چابهار و یک شهرک سینمایی در اطراف تهران صورت گرفته است و با توجه به لیست بازیگران به نظر می رسد در هیچ یک از نقشهای محوری فیلم از بازیگران محلی استان استفاده نشده است. محل تصویر برداری فیلم با توجه به تفاوت آب و هوایی ٬ روحیات و خلقیات مردم و حتی پوشش گیاهی و اقلیم دو منطقه خاش( محل وقوع داستان ) و بندر چابهار(محل تصویربرداری )نیز جای تامل دارد و به نظر می رسد تهیه کننده و کارگردان در این خصوص با محدودیتهایی از قبیل اسکان عوامل تهیه فیلم و کمبود امکانات در شهر خاش مواجه بوده اند شاید هم اسپانسرهایی نظیر سازمان منطقه آزاد چابهار آنها را تشویق به ساخت فیلم در این منطقه کرده است .  

نکته جالب در مورد این پرداختن به مساله میهن پرستی و دفاع قوم بلوچ از کشور عزیزمان ایران در مقابل هجوم و تجاوز بیگانگان است.مساله ای که در سینمای پس و حتی قبل از انقلاب به آن پرداخته نشده بود حداقل من فیلمی با این مضمون ندیده ام یا در مورد آن نشنیده ام.متاسفانه در سینمای سه دهه اخیر اغلب فیلمهایی که از سیستان و بلوچستان و مردم بلوچ تهیه شده در ارتباط با قاچاق مواد مخدر و یا نا امنی بوده است که برایند آن ایجاد چهره ای نا امن از استان و فرار سرمایه ها و نیروهای متخصص از منطقه بوده است.امری که به توسعه نیافتگی استان و ایجاد ذهنیت منفی از این استان زرخیز در ذهن مردم کشور انجامیده است.

اکنون که یک کارگردان سینمای ایران به موضوع ملی و میهنی دفاع یکی از قومیتهای کشور از مرزهای سرزمینی ایران زمین بدون پشتوانه و حمایت قوای دولتی پرداخته جای تقدیر دارد. یکی از مطالبات اقوام ایرانی هم از دیر باز پر رنگ نشان دادن آنان در شکل گیری و انسجام سرزمین ایران و معرفی واقعی آنان است.امری که تاکنون در آثار سینمایی و تلویزیونی کشور کمتر به آن پرداخته شده است حداقل در مورد قوم اصیل و آریایی بلوچ. جا دارد در آینده آثار ارزشمند دیگری از رشادتهای مردم این منطقه به داستان کشیده شود. ساخت فیلم بلند سینمایی "رستم دستان" یا "یعقوب لیث صفاری"اولین قیام کننده ایرانی علیه حاکمان ظالم عرب از منطقه سیستان و فیلم "حمل جیهند کلمتی " قهرمان اسطوره ای مبارزه با استعمار پرتغالی ها از منطقه بلوچستان می تواند سرآغازی برای تقویت اعتماد به نفس اقوام ساکن در جنوب شرق کشورمان و تقویت روحیه ایرانی و اسلامی آنان باشد.

ساخت فیلم خاک و آتش تنها می تواند ذره ای از  ذهنیت منفی و خط خطی ایرانیان  نسبت به مردم سیستان و بلوچستان را کم رنگ کند و هنوز تا رسیدن به جایگاه مطلوب و بازسازی چهره واقعی استان و فعالیت رسانه ای در این زمینه راه درازی در پیش است و رسانه سینما و پیش از آن رسانه ملی رسالت بیشتری در این زمینه داشته و وامدار مردم خونگرم ٬ مهمان نواز و وطن دوست سیستان و بلوچستان است.

 گفتن و نوشتن در مورد این فیلم  ونقد تخصصی تر آن نیاز به دیدن کامل فیلم دارد اما در باب قدر شناسی از مهدی صباغ زاده نویسنده و کارگردان و محمد قهرمانی تهیه کننده این اثر تاریخی از طرف خود و مردم بلوچ از کلیه دست اندر کاران این فیلم تقدیر و تشکر می کنم.  

بازیگران فیلم:

فریبرز عرب‌نیا،میترا حجار،سیداحمد نجفی،فرامرز صدیقی،جمشید جهانزاده،فرهاد قائمی مهدوی،قاسم زارع، کاظم افرندنیا،آزاده خورشید دوست،صدیقه کیانفر،مصطفی طاری،غلامرضا دیباییان، رامتین خداپناهی،عبدالرضا حمیدی آشتیانی،مهدی میامی،مهدی جوزی،افسانه ناصری،آرش تاج،مهدی عبادتی،بازیگران این فیلم سینمایی هستند.

 سایر عوامل:

 مجری طرح: مصطفی سلطانی، مدیر تولید: مجتبی امینی، مدیریت برنامه‌ریزی: آرش سجادی‌حسینی، دستیار اول کارگردان: کاوه صباغ‌زاده، مدیر فیلمبرداری: حسن پویا، طراح صحنه و دکور: رامین عاشوری، طراحی و اجرای گریم: سودابه خسروی، طراح لباس: عادله چراغی، صدابردار: نظام‌الدین کیایی، جلوه‌های ویژه میدانی: محسن روزبهانی، منشی صحنه: مریم اولیایی، دستیار تولید: رضا قنبری، مرتضی اسفندیاری، دستیار دوم کارگردان: کوروش احمدی، دستیار سوم کارگردان: یاسر صلاحی، اجرای دکور: علی اصغر دهقانی، مدیر گروه تدارکات: مقصود میرهاشمی، دستیار اول تدارکات: علی حسین قاسمی، دستیاران تدارکات: قباد محمدی، علی حسن‌زاده، خدمات: رحمان کریمی، حمل و نقل: غلامرضا کرباسی،محمدعلی صالحی، جواد رستمی، آزاد چگینی، پرویز بهمن‌آبادی، نادر شکری، مدیریت اجاره اسب: احمد نمازی، طراحی و اجرای سوارکاری: علیرضا فتحی، تأمین هنروران: شیدا قشقایی، خیاط: اله‌وردی عبدالهی، عکاس: ناصر سجادی حسینی، نگهبانی: ربیع‌الله شهلایی، سینه موییل: حمیدرضا علیزاده