گرایش دانشجویان بلوچ به هویت ملی در ایران(قسمت سوم و اخر)

  بنابراین همانطور که در عرصه بین المللی وحدت با حفظ هویت های ملی مطرح است، در عرصه ملی هم وحدت با حفظ هویت های محلی قابل تحقق خواهد بود. این امر مستلزم بازشناسی خود ودیگری و احترام به همه انواع و سطوح هویتی است. بنابراین با توجه به موارد فوق و با عنایت به جوان بودن بخش عمده جمعیت کشور و رویارویی جوانان با مسائل هویت جمعی در سطوح محلی، ملی و جهانی، شناخت عملی نگرش اقوام به ویژه اقوام مناطق مرزی ایران از جمله قوم بلوچ نسبت به مؤلفه های هویت ملی از ضرورت و اهمیت علمی و اجتماعی خاص برخوردار است. نتایج این گونه پژوهش ها می تواند در بعد نظری به برخی از پرسش های علمی پاسخ گوید و در بعد عملی یا کاربردی نیز جهت مدیریت خردمندانه مسئله هویت های جمعی به ویژه هویت و وحدت ملی و انسجام جمعی از طریق گفت و گو و مفاهیم بین اقوام در سطح جامعه مورد استفاده مسئولان و برنامه ریزان قرار گیرد و آنان را درراستای تقویت عوامل و مقابله با موانع تحقق هویت ملی که حلقه واسطه بین هویت های محلی و فراملی و سنگ بنای تنظیم و اعمال سیات های محلی و فراملی است یاری رساند. دراین پژوهش گرایش دانشجویان بلوچ به هویت ملی در ایران در سطح خرد و در ارتباط با ویژگی های فردی دانشجویان اعم از زیستی – روانی یا ذهنی – شخصیتی، پایگاه اجتماعی و تعاملات آنان با محیط اجتماعی و ورودی های حاصل از این تعاملات در نزد دانشجویان یعنی آگاهی یا پنداشت ها و احساسی که درباره شرایط و عوامل محیطی خود پیدا کرده اند، مورد بررسی قرار می گیرد.

ایشان در ادامه مقاله به توصیف و تبیین داده ها پرداخته و می گویند، بر اساس خلاصه اطلاعات می توان گفتکه 63 درصد پاسخگویان ( دانشجویان بلوچ ) را پسران تشکیل می دهند. بیش از نیمی از آنان دارای پایگاه اجتماعی متوسطی هستند و اغلب در شهرها سکونت دارند. دانشجویان مورد بررسی به طور متوسط 5 ترم تحصیلی را گذرانده اند. میزان استفاده آنان از رسانه های جمعی به ویژه رادیو و تلویزیون بسیار کم است. میزان تعامل و پیوستگی دانشجویان بلوچ با گروه های نخستین به ویژه خانوده زیاد و با نهادهای مدنی به ویژه انجمن های علمی و هنری و... بسیار کم است. میزان احساس تبعیض و محرومیت در بین دانشجویان بسیار بالاست.

بیش از 90 درصد آنان احساس می کنند که مردم قوم بلوچ در مقایسه با دیگر اقوام ایرانی به ویژه اقوام شیعی مذهب که در حکومت نفوذ بیشتری دارند از حقوق شهروندی و امکانات آموزشی، بهداشتی و ... مناسبی برخوردار نیستند. بنابراین آن طور که باید، از تحصیل، کار و زندگی در ایران احساس رضایت نمی کنند.

در ادامه ایشان اینگونه به تحلیل داده ها می پردازند، همان طور که خلاصه نتایج آزمون‌های آماری سنجش رابطه نگرش دانشجویان بلوچ نسبت به هویت ملی با متغیرهای مستقل مورد توجه در پژوهش نشان می دهد، بین میزان پیوستگی دانشجویان با گروه های اجتماعی نخستین به ویژه خانواده، همسالان و گروه های مرجع رابطه منفی معنی داری وجود دارد. بر اساس این اطلاعات می توان گفت هر چه میزان تعاملات و پیوستگی دانشجویان با گروه های اجتماعی نخستین بیشتر باشد نگرش آنان نسبت به هویت ملی به عنوان عام ترین هویت جمعی در سطح جامعه منفی تر و نسبت به هویت‌های جمعی کوچک وخاص گرایانه محلی ( خانوادگی، محله ای و... ) مثبت تر است. این امرمؤید دیدگاه کنش متقابل نهادی است که هویت افراد را محصول نوع و دامنه تعاملات آنان با دیگران می داند. با توجه به این که نوع تعاملات افراد با گروه های نخستین رودررو، عاطفی وخاص گرایانه آنان، زمینه ساز کنش‌های عاطفی است که می‌تواند در تقویت هویت های خاص گرایانه محلی وتضعیف هویت جمعی عام در سطح جامعه موثر باشد.

مثبت بودن رابطه بین گرایش مثبت دانشجویان به هویت ملی و میزان تعاملات و پیوستگی آنان با نهادهای مدنی به ویژه انجمن های علمی و فرهنگی و... بار دیگر دیدگاه کنش متقابل نمادی را تأیید می کند که بنابرآن نوع وسطح هویت جمعی افراد، تابع نوع و سطح تعاملات آنان با دیگران است. هر چه میزان تعاملات دانشجویان با نهادهای نوین بیشتر باشد زمینه مناسبت تری برای رشد هویت جمعی عام جامعه ای در بین آنان فراهم می شود. شاید یکی از دلایل این امر که چرا دانشجویان بلوچ بیشتر در تعاملات درون گروهی شدید با گروه های اجتماعی نخستین قرار دارند و با کسب هویت های خاص گرایانه سطوح پایین، خود را بیشتر نسبت به گروه های محلی متعهد و وفادار ولی نسبت به دولت بی تفاوت می دانند، این باشد که آنان از تعاملات بین گروهی خود به ویژه با دولت، نظیر مشارکت جدی و فعال در انتخابات دوم خرداد، پاداش مناسبی دریافت‌نکرده‌اند.

بالابودن احساس تبعیض ومحرومیت قومی و مذهبی دربین دانشجویان ودر کنار آن دیدگاه بی تفاوت آنها نسبت به دولت مؤید این امر است که بر اساس دیدگاه مبادله، دانشجویان بلوچ از همکاری های قبلی خود با دولت تجربه مثبتی ندارند و علیرغم محرومیت شدید، آن طوری که انتظار داشته اند مورد حمایت قرار نگرفته اند و از همه مهمر تر این که آنان توزیع پاداش در حکومت جمهوری اسلامی ایران را نه بر اساس ضوابط و شایستگی ها بلکه بر اساس نوع روابط و مذهب ارزیابی می کنند. این امر نه فقط آنان را به طرف گروه های محلی یا فراملی سوق می دهد، بلکه حتی به ستیز با دولت و گروه هایی وا می دارد که به نظر آنان از توزیع عادلانه منابع ارزشمند دربین اقوام ایرانی جلوگیری می کنند. روند های خاص و عام جاری درایران و جهان به ویژه خاص گرایی های فرهنگی و اجتماعی از یکسو و پیدایش و گسترش اقتصاد، تعاملات اجتماعی، فناوریها وارتباطات جهانی از سوی دیگر در کاهش مشروعیت دولت های حداکثری وتقویت گرایش جوانان به هویت های جمعی محلی و فراملی موثر واقع شده اند.

رابطه مثبت و بسیار قوی سطح هویت جمعی دانشجویان بلوچ با میزان احساس رضایت آنان از تحصیل، کار و زندگی درایران معرف آن است که هر چه این احساس رضایت بیشتر باشد، گرایش دانشجویان نسبت به هویت ملی درایران مثبت تر و هویت جمعی عام جامعه ای ( ملی ) در بین آنان قوی تر است. این امر نشان می دهد که بر اساس دیدگاه مبادله ، جوانان ایران نگاهی ابزاری به هویت های جمعی از جمله هویت ملی دارند، به طوری که عملاً با گروه هایی درتعامل اند و از نظمی حمایت می کنند که منافع آنان را منعکس نماید و آنان درتعامل با آن نوع هویت ها احساس بهره مندی نمایند. بارشد فردیت در بین نسل جوان ایران و فرایند جهانی شدن، این نوع نگاه و حق انتخاب آگاهانه و خردمندانه هویت های جمعی بیشتر تقویت می شود.

در پایان ایشان یافته های نظری و راهبردهای پژوهش مذکور را چنین اعلام می دارند، بالا بودن میزان احساس محرومیت و تبعیض و پایین بودن میزان رضایت دانشجویان بلوچ از تحصیل، کار و زندگی در ایران و به تبع آن پایین بودن گرایش آنان به هویت ملی به ویژه نسبت به مولفه سیاسی آن یعنی دولت، موید دیدگاه مبادله است که در آن گرایش ها و رفتار انسان، تابعی از تمایلات زیستی – روانی به ویژه احساس بهره مندی و لذت از کسب پاداش در فرایند مبادلات تلقی می شود. چنین به نظر می رسد که جوانان بلوچ از تماس با نمایندگان حکومت جمهوری اسلامی ایران به عنوان نماد سیاسی غالب در کشور به جای احساس بهره مندی و رضایت، احساس تبعیض، محرومیت و عدم رضایت می کنند. آنان معتقدند که در جمهوری اسلامی ایران تخصیص بودجه و سایر امکانات به استان ها و اقوام نه بر اساس ضوابط و معیارهای عام، بلکه بر مبنای روابط خاص به ویژه هم سخنی مذهبی و میزان نفوذ اقوام درحکومت صورت می گیرد. بنابراین گرایش قابل توجهی به هویت ملی در بعد سیاسی ندارند و نسبت به آن بی تفاوت اند. این امر نشان می دهد که جوانان بلوچ، هویت ملی به ویژه در بعد سیاسی آن را ابزار نوینی می دانند که باید از برآیند جمعی عام همه اقوام ایرانی تشکیل یابد و تبلور عینی وعملی مصالح و منافع جمعی همه آن ها باشد، به طوری که هر قوم از تعامل با آن احساس بهره مندی و رضایت نماید.

بالا بودن میزان تعاملات و پیوستگی دانشجویان با نمادهای نخستین به ویژه خانواده و پایین بودن پیوستگی آنان با نهادهای مدنی به ویژه انجمن های علمی و هنری و... و به تبع آن پایین بودن گرایش آنان به هویت ملی دربعد سیاسی مؤید یکی دیگر از دیدگاههای جامعه شناسی خرد یعنی کنش متقابل نمادی است که در آن روی فرایند اجتماعی شدن و نوع و محتوای تعاملات افراد با دیگران و پنداشت های آنان از واقعیت های اجتماعی تأکید می شود. چنین به نظر می رسد که دراستان سیستان و بلوچستان به علت نبود یا ضعف نهادهای مدنی و ضعف عملکرد نهادهای دولتی، تعاملات درون گروهی و تقویت ویژگی های شخصیتی و گرایش های خاص گرایانه از جمله هویت های جمعی کوچک ومحلی تشدید شده است. بنابراین می توان گفت که در فرآیند اجتماعی شدن جوانان بلوچ نقش نهادهای نخستین ازجمله ساختار خویشاوندی پدر سالارانه در جهت شکل دادن به هویت ها و کنش های خاص گرایانه محلی پر رنگ و برعکس نقش نهادهای رسمی چون آموزش و پرورش و... نهادهای مدنی نظیر انجمن های علمی و هنری و... درساختن هویت های جمعی عام جامعه ای یا ملی کم رنگ است .

راهبردها :

1- اصلاح نوع نگاه نخبگان ومسئولان کشورنسبت به هویت جمعی عام جامعه ای ( ملی ) به عنوان نماد اجتماع اجتماعات و برآیند دیالکتیکی حاصل از تعامل بین همه اقوام و اقشار جامعه، عوامل و موانع تحقق بخش آن و رابطه اش با سایر انواع و سطوح هویتی و ایجاد زمینه ذهنی لازم برای مدیریت صحیح مسائل هویتی درایران.

2- ارتقاء سطح آگاهی علمی افراد درباره ویژگی های هویت ملی در ایران، شاخص ها، عوامل و موانع تحقق آن و رابطه اش با سایر انواع و سطوح هویتی در ایران و جهان و ایجاد آمادگی ذهنی لازم برای مشارکت فعال مردم در فرآیند هویت سازی های نوین مناسب با شرایط امروزی درایران و جهان.

3- تشویق و گفت و گوی بین اقوام در جهت شناخت وجوه اشتراک و افتراق بین اقوام به منظور تقویت وجوه اشتراک و تسامح در برابر وجوه افتراق.

4- تقویت فرآیند گفت و گوی بین مذاهب در جهت دستیابی به اصول وقواعد جمعی عام مشترک و تقریب و مفاهمه بین مذاهب در ایران .

5- بسط خردگرایی و ایجاد وفاق نسبی بین افراد اقوام و اقشار مختلف بر سر اصول و قواعد عمل جمعی عام در سطح جامعه.

6- ارتقاء عملکرد رسانه های جمعی به ویژه رادیو و تلویزیون به مثابه یکی از مهم ترین ابزارهای ملی موثر در معرفی مواریث تاریخی، نمادهای مشترک و آموزش و ترویج حقوق شهروندی در ایران.

7- تهیه و اجرای برنامه های ایرانگردی در برای جوانان متعلق به اقوام ایرانی و ایجاد تمهیدات لازم برای گفت و گوو مفاهمه بین قومی و بین فرهنگی در ایران.

8- اعمال سیاست تکثر قومی و فرهنگی مبتنی بر اصل وحدت در کثرت یا انسجام جمعی عام مبتنی بر رعایت حقوق همه اقوام و احترام به هویت های قومی آنها .

9- اصلاح فرآیند اجتماعی شدن با تأکید بر بازسازی توسعه نظام آموزشی کشور، مناسب با نیازمندی ها و شرایط و مقتضیات امروزی ایران و جهان.

10- ایجاد و تقویت نهادهای مدنی مولد هویت و اخلاق جمعی عام

11- بسط عدالت توزیعی و رفع تبعیض ها و محرومیت زدایی از طریق تخصیص بهینه و عادلانه منابع ارزشمند بین استان ها و اقوام ایرانی

12- بسط آزادی و مردم سالاری و جلب مشارکت جمعی عام همه اقوام ایرانی در فرآیند تصمیم سازی ها وتصمیم گیری های ملی.

13- تغییر ساختارهای موجود در جهت پاسخ به نیازهای زیستی – روانی و اجتماعی جوانان و ایجاد بسترهای مناسب برای تعاملاتی که افراد و به ویژه جوانان از طریق آن آزادی، عدالت و بهره مندی متقابل را تجربه و احساس نمایند.

14-ارتقاء سطح توسعه پایدار و همه جانبه با هم فکری، همدلی و همگامی و همیاری همه اقوام و اقشار ایرانی ( توسعه به وسیله مردم و برای مردم‌).

15-توجه به پیامهای مثبت و منفی جهانی شدن و ایجاد تمهیدات لازم برای همکاری با نهادهای بین المللی و سعی در بهره مندی از فرصت ها و دستاوردهای مثبت و دوری از خطرها و عوارض منفی جهانی شدن در فرآیند هویت سازی

! این مطلب بر اساس مقاله ای ارائه شده توسط خودایشان تنظیم گردیده است که به علت حجم زیاد مقاله اندکی دخل و تصرف در آن صورت گرفته و مقداری از قسمت های تخصصی و جداول آن حذف شده اند .